Dames en heren,
Ik werd gevraagd om na te denken over de vraag: ‘hoe kunnen we saamhorigheid behouden tussen islamitische en niet-islamitische Nederlanders’.
Ik moet bekennen dat een antwoord op die vraag erg moeilijk is. Niet alleen maar omdat de saamhorigheid op dit moment in Nederland een kapotte horizon is en ons land iets dierbaars kwijt is. Maar ook omdat het creëren van saamhorigheid een kunst is. En zoals alle kunstwerken heeft saamhorigheid kunstenaars nodig. Nederland is op dit moment de geest van die kunstenaar kwijt. De geest die de samenleving als een complex geheel van veelzijdige verbondenheid, affiniteit en medemenselijkheid ziet, met al haar teleurstellingen en vreugdes, kracht en kwetsbaarheid. Een geest die voorbij gaat aan de eenduidige fixatie op de gevaarlijke tegenstelling tussen ‘wij’ en ‘zij’.
Door de obsessie met integratie en de obsessie met het zoeken naar een kant-en-klare identiteit is Nederland, ons land, al vele jaren nerveus. Deze nervositeit grenst aan een neurotische bezorgdheid over haar gevreesde migranten en hun identiteiten. Als gevolg hiervan worden de complexe identiteiten van velen van ons gereduceerd tot een karikaturale eenduidigheid die slechts ruimte laat om óf de eigen culturele achtergronden te loochenen óf islamist te zijn.
Toen ik 15 jaar geleden als asielzoeker naar Nederland kwam en naar Luttelgeest in de polder werd gebracht, naar een asielzoekerscentrum, had ik het gevoel dat wij ons dichter bij elkaar bevonden dan nu. Vijftien jaar na mijn verblijf in dit nieuwe vader- of moederland is er veel veranderd. Ik zal jullie de details van het leven van een vluchteling in dit land besparen. Maar aanvankelijk zag niemand me als een moslim, ik was toentertijd een Koerd, een seculiere Koerd die zijn God al in zijn land van herkomst kwijt was. Ik ben al vele jaren geen moslim in de religieuze zin, maar wel een moslim in de culturele zin. De islam is - net als het christendom en jodendom - meer dan alleen maar een geloof, het is een beschaving en cultuur met belangrijke humanistische aspecten.
In de afgelopen jaren hebben echter de zogeheten verdedigers van de verlichting in dit land mij en velen zoals ik meerdere malen verschillende goden bezorgd. Van de god van Bin Laden tot die van imam El Moemni en Mohammed B. De God van mijn moeder was er nooit bij, de god die de dromen van kinderen wil bewaken en die elke buur genoeg te eten wil bezorgen. Vervolgens werd degene die een god had, als achterlijk, misogyn en niet-geïntegreerd afgeschilderd. De niet-geïntegreerde staat symbool voor iedereen die in dit land het eigen geloof, cultuur, achtergrond en verleden niet willen beledigen. Deze niet-geïntegreerde is de nieuwe crimineel, de indringer en sinds 11 september de potentiële terrorist die het land in brand willen steken.
Op dit moment spreekt Nederland niet alleen maar veel grovere taal dan vijftien jaar geleden toen ik hier kwam, maar ze benadrukt ‘de vreemdheid’ van alles dat niet in het straatje van de vertolker van de eigen cultuur en identiteit past. Door dagelijks de vreemdheid van de migranten zichtbaarder te maken, lijkt Nederland op een kind dat zich van de wereld afkeert en alleen maar met zichzelf speelt. De saamhorigheid in dit land is afhankelijk van de groei van dit kind tot een kunstenaar. Een kunstenaar die een andere taal spreekt, een andere horizon ziet en een andere droom droomt. Een kunstenaar die dit land als het thuisland van ons allemaal ziet.
Posts
